Organizm ludzki potrzebuje wielu pierwiastków, minerałów i substancji chemicznych do prawidłowego rozwoju. Cenne związki organiczne wspomagają wiele procesów życiowych, jak też mają za zadanie utrzymanie organów wewnętrznych w dobrej kondycji. Czasami jednak nie niedobór, ale nadmiar niektórych z nich prowadzi do różnego rodzaju zaburzeń. Tak jest w przypadku przyjmowanego w zbyt dużych ilościach fluoru, który bywa dostarczany do organizmu w wodzie pitnej, spożywanych pokarmach, a także w środkach do utrzymania higieny jamy ustnej. Wtedy może dojść do wystąpienia choroby zwanej fluorozą.
Co to jest fluoroza i rodzaje fluorozy
Fluoroza, to choroba zębów prowadząca do zmian szkliwa. Pod wpływem zbyt dużej ilości fluoru staje się ono bardziej kruche, zmienia się jego budowa, a także wygląd. Objawy fluorozy dotykają również kości oraz ścięgien. Przyczyną jej wystąpienia jest zbyt duża podaż jonów fluoru. W pożywieniu ten pierwiastek wchodzi w skład ryb słodkowodnych oraz żółtych serów. Jest także w wodzie pitnej i czarnej herbacie. Występuje też jako składnik past do zębów i płynów do płukania jamy ustnej. Fluoroza jest bardzo niebezpieczna dla dzieci i młodzieży, a w przypadku osób dorosłych może skutkować uszkodzeniem struktury nerwów. Do oceny obrazu klinicznego fluorozy stosuje się wskaźniki Deana na podstawie analizy dwóch zębów, u których choroba wywołała największe zmiany:
- – stan prawidłowy. Szkliwo ma barwę kremowobiałą, a jego powierzchnia jest gładka i lśniąca.
- – fluoroza wątpliwa. Powierzchnia szkliwa pokryta jest wyraźnie widocznymi kilkoma białymi plamkami.
- – fluoroza bardzo łagodna. Na powierzchni mniejszej niż 1/4 zęba, widoczne są nieregularne, małe i matowe, białawe plamki.
- – fluoroza łagodna. Nieprzezroczyste fragmenty na szkliwie zajmują więcej miejsca, niż w poprzednim stadium, jednak nie przekraczają 50% powierzchni całego zęba.
- – fluoroza umiarkowana. Na powierzchni szkliwa występują już znaczne uszkodzenia, a także brązowe plamy.
- – fluoroza ciężka. Występują uszkodzenia szkliwa na całej powierzchni zęba, co doprowadza do zmiany jego kształtu. Pojawiają się też znaczne zagłębienia i przebarwienia brunatnego koloru.
Fluoroza a wybielanie zębów?
Wybielanie zębów w przypadku stwierdzonej fluorozy stosuje się w łagodnych stadiach choroby. W bardziej zaawansowanych wykorzystuje się specjalne nakładki na zęby, a także przeprowadza zabiegi przy pomocy laserów. O metodach leczenia przebarwień i zmian decyduje stomatolog na podstawie badania.
Jakie są objawy fluorozy?
Najbardziej charakterystyczne objawy fluorozy dotyczą przebarwień zębów. Plamki w zależności od stadium choroby mogą mieć barwę kredowobiałą, poprzez żółtą, aż do ciemniejszej, brązowej. Przebarwienia bywają matowe, niewielkie, a czasami obejmują nawet cały obszar zęba. W cięższych przypadkach zdarzają się różnej wielkości zagłębienia, chropowatość i nierówności na powierzchni zębów, a także zmiany ich kształtu, osłabienie struktury, kruchość oraz ubytki szkliwa. U osób dorosłych fluoroza może objawiać się zaburzeniami ruchomości stawów, uszkodzeniem kości, sztywnością w okolicach kręgosłupa i nieprawidłowym metabolizmem kości. Zdarzają się również dysfunkcje nerek, a także układu nerwowego.
Jak zapobiegać fluorozie szkliwa?
Zapobieganie fluorozie szkliwa powinno wiązać się z rozsądnym korzystaniem z produktów higienicznych zawierających fluor. Po umyciu zębów należy wypluwać pastę, która posiada ten składnik. Dobrze jest też wiedzieć, czy woda, którą pijemy nie ma zbyt dużej ilości tego pierwiastka.
Jakie są sposoby leczenia fluorozy zębów?
Leczenie fluorozy o łagodnym jej stadium najczęściej ogranicza się do wybielania zębów, a także ścierania szkliwa. Pomaga też czyszczenie dokonane przez stomatologa. Uzupełnia się ubytki, a także dokonuje rekonstrukcji szkliwa specjalnym kompozytem. Stosuje się także nakładki kosmetyczne oraz lakiery, czy też licówki, żeby ukryć zmiany, wzmocnić mineralizację szkliwa i ochronić zęby przed poważniejszym uszkodzeniem. Przy wystąpieniu fluorozy zakazuje się używania past i innych środków ochrony zawierających fluor. Zęby należy dokładnie czyścić, nitkować oraz stosować dietę, która bogata jest w minerały takie jak wapń, które wzmacniają strukturę zębów i kości.
Białe plamki na zębach – dlaczego nasze zęby mają przebarwienia?
Pojawiające się na zębach białe plamki mogą być wynikiem zaburzeń występujących w czasie kształtowania się szkliwa (hipomineralizacja). Są też przyczyną niedoboru wapnia, co prowadzi do próchnicy. W niektórych przypadkach przebarwienia bywają też wynikiem osadzania się resztek pokarmowych w okolicach aparatów ortodontycznych umiejscowionych na zębach. Białe plamki mogą pojawić się w przypadku wystąpienia fluorozy, czyli nadmiaru fluoru w organizmie. Przebarwienia pojawiają się również pod wpływem stosowania niewłaściwej diety, a także nieprawidłowej higieny jamy ustnej.
Fluoroza a odwapnienie – czy nadmiar fluoru może prowadzić do utraty wapnia
Nadmiar fluoru oraz jego zatrucie prowadzą do zaburzeń gospodarki wapnia, a także fosforu i magnezu. Jednak fluoroza i odwapnienie, to nie to samo. Pierwsza z tych chorób jest wynikiem nadmiernej podaży fluoru, natomiast druga powstaje na skutek braku wapnia w strukturze szkliwa i jest początkowym stanem próchnicy. Gdy bezpośrednio po wyrżnięciu się zęba widać na nim białe plamki, wtedy mamy do czynienia z fluorozą. Jeśli natomiast pojawiają się one po pewnym czasie, to oznacza odwapnienie. Obydwie choroby leczy się w inny sposób. Jedyną wspólną zależnością jest to, że mimo iż fluor nie wpływa na utratę wapnia, to jego nadmiar może doprowadzić do łatwiejszego wystąpienia odwapnienia.
